Jeden z moich ulubionych odcinków, to ten, gdzie leukocyty toczą zawziętą walkę z bakteriami i wirusami. Leukocyty wygrywają. Krew górą.
Dziś właśnie chciałabym napisać o krwi. Tak pospolitej a najcenniejszej życiodajnej substancji. Kiedy jesteś zdrowy, nie zawracasz sobie głowy takimi błahymi sprawami jak zdrowie. Nie wspomnę już o badaniach profilaktycznych czy wizycie u lekarza. Takie życie. Warto jednak raz na jakiś czas wykonać podstawowe badania aby sprawdzić kondycję swojego organizmu.
Dziś napiszę o krwi i jej podstawowych składnikach. Z badań krwi można naprawdę wiele się dowiedzieć o kondycji organizmu i ewentualnych chorobach.
Krew to życie. Tak można powiedzieć najprościej. Krew przenosi tlen z płuc do wszystkich komórek organizmu. Dostarcza glukozę- źródło energii, broni przed infekcjami i uczestniczy w rekonstrukcji naczyń, którymi przepływa (tętnic i żył). Gwarantuje równowagę organizmu. Dzięki niej mięśnie i nerwy mogą funkcjonować. Krew pełni wiele funkcji i jest doskonałym źródłem informacji o tobie.
Na krew składają się komórki i osocze. Komórki to krwinki białe i czerwone oraz płytki- wytwór szpiku kostnego.
W osoczu, które ma żółtawy kolor, znajdują się krwinki, glukoza, elektrolity, enzymy, minerały, witaminy, hormony i wszystko co niezbędne organizmowi do przetrwania.
PRODUCENT KRWINEK - SZPIK KOSTNY
Szpik to rodzaj tkanki wypełniający kości, gdzie powstają krwinki. U niemowląt wytwarza je cały szpik, u dorosłych krwinki powstają tylko w obrębie kości o płaskim kształcie: miednica, mostek, kręgi, czaszka.
Szpik kostny to fabryka krwinek i płytek. komórki macierzyste układu krwiotwórczego zawarte w szpiku mają zdolność przekształcania się w każdy z trzech rodzajów komórek krwi. Pojedyncza komórka macierzysta może więc przemienić się w czerwona krwinkę i stać przenośnikiem tlenu. Jeśli zmieni się w białą, będzie zwalczała infekcję. Natomiast płytka, skrzepem zatrzyma krwotok.
Szpik kostny zapewnia właściwą liczbę wszystkich trzech rodzajów komórek, zastępując obumierające komórki, nowymi, oraz zmniejsza lub zwiększa produkcję tych, na które istnieje szczególne zapotrzebowanie w danym momencie. Jeśli jesteś przeziębiony twój szpik wytworzy dodatkowe białe krwinki, które będą walczyć z infekcją.
W obrębie szpiku kostnego dokonuje się bardzo szybki podział komórek- jego tempo musi odpowiadać nieustannemu zapotrzebowaniu na coraz to nowe komórki krwi wszystkich typów.
Chemioterapia nie oddziałuje na komórki, które już krążą we krwi, gdyż te się nie dzielą. Spowalnia proces powstawania nowych krwinek i płytek. Zwykle po 7- 10 dniach wyniki "spadają" czyli szpik jest spowolniony. Nie produkuje nowych krwinek i płytek tak szybko jak zdrowy.
Przed każdym kolejnym cyklem chemii, dziecko ma wykonywaną morfologię aby sprawdzić jak szpik radzi sobie z produkcją.
To one właśnie nadają krwi kolor czerwony. Każda krwinka w 90% wypełniona jest hemoglobiną- substancją bogatą w żelazo.
Zadaniem erytrocytów jest przenoszenie tlenu z płuc do każdego zakątka organizmu i odprowadzaniu dwutlenku węgla z komórek do płuc, aby stamtąd był wydychany.
Czasami liczba czerwonych krwinek jest za mała, spowodowana utratą krwi lub dysfunkcją szpiku. Wówczas zdolność organizmu do transportowania tlenu i dwutlenku węgla jest osłabiona. Taki stan to ANEMIA.
Gdy liczba krwinek czerwonych jest niewielka, serce musi ciężej pracować, aby zwiększyć tempo rozprowadzania tlenu przez pozostałe erytrocyty. W takim przypadku możesz być senny, znużony, ponieważ ilość tlenu nie będzie adekwatna do aktywności twoich mięśni. Mogą się również pojawiać zawroty głowy przy wstawaniu.
Zdarza się również przy anemii szybsze odczuwanie chłodu. Jeśli jesteś przesadnym zmarźluchem może warto zbadać krew?
Krwinki czerwone żyją dość długo, ok. 3-4 miesięcy. Zanim więc pojawi się zwiększone zapotrzebowanie na krwinki, szpik uzupełnia niedobór.
W ramach morfologii określa się poziom trzech jej składników. Są to:
- liczba krwinek czerwonych RBC
- ilość hemoglobiny HGB
- wskaźnik hematokrytu HCT
Pisałam już o morfologii, jak czytać wyniki. Możesz sprawdzić tutaj.
W przypadku znacznej utraty krwi albo spowolnienia procesu produkcji czerwonych krwinek poziom wszystkich trzech składników spada poniżej normy. Wzrost aktywności szpiku lub transfuzja przynoszą poprawę wyników.
Wiele dzieci przechodzi chemioterapię bez bardzo dużego spadku erytrocytów. Dzieje się tak, ponieważ erytrocyty żyją długo, a szpik kostny odzyskuje sprawność w ciągu 6-10 dni od zakończenia chemioterapii, ubytek tych krwinek zostaje szybko zrekompensowany. W zależności od ogólnej kondycji organizmu najczęściej odczuwalnym skutkiem nieznacznego obniżenia liczby erytrocytów może być senność i zmęczenie.
JAK RADZIĆ SOBIE W OKRESIE NIEDOBORU CZERWONYCH KRWINEK:
- nie mogę nie wspomnieć o diecie :) Zadbaj o rozsądną dietę dziecka, bogatą w żelazo (przede wszystkim liściaste warzywa zielone). Podawaj dużo płynów.
Pamiętaj jednak, że talerz szpinaku nie zdziała cudów i wyniki nie poszybują natychmiast w górę. Chemia "blokuje" prawidłowe funkcjonowanie szpiku. Gdy zostanie wypłukana z organizmu, szpik zacznie produkcję. Dieta może jedynie wspomóc.
- jeśli lekarz będzie uważał za stosowne, wprowadzi suplementację żelazem. NIGDY na własną rękę nie stosuj ŻADNYCH witamin i suplementów. Pamiętaj, że nawet niewinnie wyglądające witaminy mogą zaszkodzić podczas chemioterapii. Zawsze decyduje lekarz.
- zapewnij dziecku jak najwięcej wypoczynku. Często wietrz salę, w której dziecko przebywa a jeśli pogoda jest sprzyjająca i inne wyniki w normie wyjdźcie na spacer. Pamiętaj jednak aby zawsze zapytać lekarza czy nie ma przeciwwskazań.
Za wytwarzanie erytrocytów przez szpik odpowiada hormon zwany erytropoetyna. Hormon ten jest produkowany przez nerki w reakcji na obniżoną zdolność krwi do przenoszenia tlenu. Erytropoetyna przyspiesza dojrzewanie czerwonych krwinek.Jest dostępna także w postaci syntetycznej, którą się podaje, jeśli konieczne jest zwiększenie produkcji erytrocytów, spowolnionej na skutek chemioterapii (zwykle podawana dorosłym spełniającym określone warunki).
Jeśli spadek liczby czerwonych krwinek jest znaczny wówczas wykonywane jest przetoczenie (transfuzja).
W kolejnych postach napiszę o krwinkach białych (tak istotnych podczas leczenia) oraz płytkach krwi.
Zapraszam na kolejne posty.
"chemioterapia- poradnik dla pacjenta i jego rodziny" Judith McKay, Tamera Schacher
Komentarze
Prześlij komentarz