CO TO JEST RAK ?

Każdy z nas wie co to jest "rak". Wiemy, ze to bardzo ciężka choroba, nowotwór.
Czy zastanawiałeś się kiedyś dlaczego na nowotwór mówimy "rak". Skąd się to wzięło i jak się zaczęło?

Pojęcie rak wywodzi się ze starożytności. Początkowo tym mianem określano tylko złośliwe guzy piersi u kobiet, które w zaawansowanym stadium przypominały kształtem kraba. W średniowiecznym piśmiennictwie słowo „rak” występuje już jako określenia guza, który pojawia się w każdej części ciała. Aż do XX wieku nowotwór uważano za chorobę nieuleczalną, a jedynym znanym sposobem leczenia była operacja chirurgiczna. Jeszcze kilkanaście lat temu rak nie budził tak wielkich emocji. Choroba była wstydliwa, ukrywana i traktowana jako temat tabu. Aktualnie następuje zmiana tego trendu, o raku dyskutuje się coraz więcej. Niemal każdy ma dziś w swoim bezpośrednim lub dalszym otoczeniu kogoś chorego na nowotwór. Statystyki odnotowują zwiększony odsetek zachorowań na nowotwory, choć nie jest on tak duży jak się powszechnie sądzi. Wrażenie to wynika raczej z upowszechniania się specjalistycznej diagnostyki onkologicznej i z częstszego rozpoznawania raka we wczesnych stadiach choroby.

Pojęcia rak i nowotwór są potocznie traktowane jako tożsame i używane zamiennie. W rzeczywistości nie każdy nowotwór jest rakiem i jest złośliwy. Natomiast każdy rak jest złośliwy – ten termin oznacza medycznie nowotwór złośliwy. To co odróżnia guza złośliwego od niezłośliwego to jego zdolność do ciągłego rozrostu, niepohamowanego rozprzestrzeniania się komórek nowotworowych w organizmie i niszczącego działania. Nowotwory niezłośliwe (łagodne) rosną tylko miejscowo i nie dają przerzutów. Choć występują statystycznie częściej niż złośliwe, to z reguły nie są dużym problemem onkologicznym. W przypadku takiego guza wystarczającym leczeniem jest zazwyczaj klasyczna operacja chirurgiczna. Niektóre zmiany niezłośliwe traktowane są jako stan poprzedzający powstanie guza złośliwego (np. polipy jelita grubego). Wszystkie zmiany uważane za niezłośliwe i usuwane chirurgicznie muszą zostać przebadane dla pewności pod mikroskopem podczas badania histopatologicznego.

CO TO JEST RAK I JAK POWSTAJE?

Najprostsze wyjaśnienie słowa „nowotwór” to nowy twór, które mówi wiele o naturze samej choroby. Nowotwór nie jest ciałem obcym, lecz powstaje na skutek przekształcenia się normalnych, prawidłowych komórek ustroju w komórki nienormalne czyli nowotworowe. Najwcześniejsza faza kancerogenezy czyli powstawania choroby to okres pojawienia się pierwszej komórki nowotworowej w organizmie, która „zadomowi się” w miejscu powstania i zacznie rozwijać  – dając w konsekwencji dwie nowotworowe komórki potomne. Ta faza ma charakter utajony i nie wywołuje żadnych objawów. 

Tym samym część komórek w organizmie człowieka zwyczajnie wymyka się spod kontroli. Komórki chorobowe są nastawione na ekspansję oraz walkę przeciw całemu zdrowemu organizmowi. Nowa tkanka zaczyna kierować się własnymi zasadami. Najważniejszą z nich jest masywne i szybkie dzielenie się komórek raka, tak aby powstała ich jak największa liczba (wzrost guza). Drugą zasadą jest migracja komórek poza obręb guza pierwotnego do innych tkanek w organizmie, która prowadzi do powstania przerzutów – najczęściej w płucach, wątrobie, mózgu i kościach. Na samym początku choroby autonomia rozwoju raka jest niewielka. Układ odpornościowy organizmu i jego mechanizm obronne hamują jego rozwój i ograniczają ekspansję, a zdrowy i silny organizm sam stara się zniszczyć powstałe komórki nowotworowe. Na tym etapie choroba nowotworowa  nie jest groźna i łatwa do zwalczenia. Niestety ludzkie zmysły – pacjenta i lekarza – rozpoznają nowotwór dopiero w bardziej zaawansowanym stadium, kiedy jest on już zbudowany z miliardów komórek.

Badania naukowe nie są w stanie wychwycić początkującej fazy kancerogenezy i nowotworzenia, podczas której rak skutecznie oszukuje organizm, który nie wie, że powstaje w nim nowotwór.  Uważa się, że musi dojść do namnożenia się co najmniej miliarda komórek rakowych, aby w ogóle dały one o sobie znać. Oznacza to, że rak w czasie kilkudziesięciu komórkowych pokoleń zwyczajnie się ukrywa się, a nasz organizm nie jest w stanie zareagować.

Naukowcy wciąż próbują odpowiedzieć na pytanie o czynniki ryzyka i przyczyny powstawania nowotworów. Wiadomo, że w kancerogenezie, czyli procesie powstawania raka w organizmie uczestniczy co najmniej kilka czynników sprawczych. Jedne z nich należą do świata zewnętrznego – np. palenie papierosów, a drugie pochodzą z samego ustroju – np. osłabienie odporności przeciwnowotworowej. Dopiero ich wspólne działanie może doprowadzić do powstania ogniska choroby. Tak właśnie powstaje rak.

www.zwrotnikraka.pl